İzmit'te Yaşamayın, İzmit'i Yaşayın ...!

Canfeda Hatun Çeşmesi

Canfedâ Kethüdâ Hatun, Sultan III. Murad zamanında, Osmanlı Sarayında yaşamış hayırsever bir zattır. Sultan III. Murad döneminde Harem Kethüdalığı yapmıştır. Vefatından sonra Eyüp Sultan Mezarlığı’na defnedilmiştir.şehrimiz Kocaeli’de dahil olmak üzere pek çok hayratı bulunmaktadır. (İstanbul Karagümrük Kethüdâ Kadın Camii, İzmit Kilez Deresi Kız Köprüsü vb.)

​

İlk çeşme Canfeda Kethuda Hatun tarafından Orhan Mahallesi'nde Orhan Camii (Gazi Süleyman Paşa Camii) karşısında yer alan ve kendi ismi ile anılan yerde bir çeşme yaptırmış ve hayrının devamı icin gerekli akarlar bırakmıştır. Daha sonra onarım gören ve hazne bölümü betonarme sıvalı olarak dikdortgen kitabesinde sülüs yazısıyla bezelenen caminin kitabesinde hicri 1242, miladi 1826 tarihi mevcuttur. Çeşme 2'nci Mahmut'un hazinedar ustası Su'ada tarafından 1826 yılında tamir ettirilmiştir denilmektedir.

 

Dikine dikdörtgen formlu olan çeşmenin yapımında, kesme taş ve mermer malzeme kullanılmıştır. Çeşmenin mermerden yapılmış aynalığı vardır. Aynalık üzerinde oyma tekniğinde yapılmış süslemeye yer verilmiştir. Osmanlı doneminde sultanların ve şehzadelerin evlendirilen kızlarının dairelerindeki işlere bakan görevlilere 'kethuda' denirdi. (Kethuda: Bir daire veya konağın idaresine memur olan kişi. “Yardımcı ve kahya” anlamlarına gelir. Osmanlılar döneminde askeri ya da sivil kuruluşların başkanı, başkan yardımcısı veya baş sorumlusu olan kişiye verilen unvandır.) Canfeda Kadın'ın ne zaman yaşadığına ve çeşmesini ne zaman yaptırdığına dair bilgiler kesin değildir. Kaynaklara bakıldığında 3'uncu Murat (1574-1595) döneminde harem kethudası ve Nurbanu Valide Sultan'ın cariyesi olan Canfeda Kadın'ın adına rastlanır.

​

Sultan II. Mahmud tarafından yaptırılan bu onarımı gösteren kitabede şunlar yazılmaktadır:

(1)Sahibetü’l-hayrat Canfedâ Kethüda Kad›n merhûmenin iznikmid derûnunda inşâ ve  icrâsına muvaffaka oldukları

(2)çeşmeleri su yollarının murûr-i zaman ile müşrif-i harâb ve mu’attal olmağla

(3)mu’ahharan menba`ından külliyen ta’mir ve çeşmelere icrâya muvaffak olan hâlâ ser levha-i

(4)Şehinşâh-ı cihân hazret-i Gâzi Sultân Adlî Mahmûd Hân  medde zilâl-i

(5) devletehü ilâ ahiri’d-devrân efendimiz hazretlerinin harem-sarây-ı hümâyûnlarında hazinedâr ustalık

(6)rütbe-i celilesiyle şerefyâb olan aliyyetü’ş-şân Su`âda Usta hazretlerinin i’mârına  muvaffak oldukları hayrâtdır. Sene 1242 (M.1826)