Atatürk ve Redif Müzesi

Tanzimat Fermanı’ndan sonra askeri teşkilatlanmanın düzene sokulması ihtiyacı ortaya çıkmış bu amaçla 1843 yılında Osmanlı toprakları beş büyük ordu bölgesine ayrılmış, orduların yedek gücü niteliğinde de Redif Teşkilatı oluşturulmuştur. Redif Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, askerlik görevini yerine getirdikten sonra yedeğe ayrılan er anlamındadır. Redif teşkilatının bulunduğu bölgelerde, genel karargâh merkezi, toplantı yerleri ve depo merkezleri bulunmaktadır. Redif Teşkilatı’nın birinci merkezi ise İzmit’tir.

İzmit Redif Dairesi’nin ilk olarak İzmit Mutasarrıfı Hasan Pasa tarafından Sultan Abdülaziz döneminde (1861–1876) Kasr-ı Hümayun ile birlikte yaptırıldığı belirtilir. Yapının mimarı bilinmemektedir. Yapı 2012 yılında Atatürk ve Redif Müzesi adı altında ziyarette açılmıştır.

Avlu duvarlarıyla çevrili kâgir sistemde inşa edilen yapı, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Yapının tek katlı yan kanatları, Cumhuriyet Dönemi'nde iki kata çıkarılmıştır. Giriş sahanlığının önünde, dilimli gövdeli kompozit başlıklı dört sütun yer alır. Girişin üzerindeki çıkma, alttaki sütunlara oturmaktadır. Çıkmanın caddeye bakan duvarlarına alttaki açıklıklarla aynı hizada dikdörtgen açıklıklı pencereler yerleştirilmiştir. Cephede dışa taşkın giriş aksı, üstte Osmanlı armalı dikdörtgen kitabeyle dikeyde de vurgulanmıştır. Giriş aksının bir kademe gerisindeki duvarlarda, her katta aynı eksende, dikdörtgen açıklıklı iki pencere sıralanmaktadır. Yapıyı çevreleyen avlu duvarları kuzeyde, yapıya giriş hizasında, yarım daire şeklindedir. Bu kısmın ortasında avluya giriş kapısı yer almaktadır. Avluya girilen diğer kapı güneydoğudadır.

19. yüzyılın sonuna tarihli İzmit Redif Dairesi, kitlesel tasarımı ve sade cephe düzenlemesi dışında, Neo-Klasik sütun başlıkları, parapetli üst örtüsü, Osmanlı armalı kitabeleri ile bu yıllarda inşa edilen kamu yapılarında tercih edilen Ampir üslubunun tipik bir örneğini teşkil etmektedir. Yapının iç mekânındaki tavan bezemeleri de 19. yüzyılın beğenisini taşımaktadır.

İzmit'in Kuvayı Milliye Dönemi ve dönemin kahramanlarına ilişkin belgeler, askeri merasim ürünleri, silahlar, kılıçlar; Mustafa Kemal Atatürk'ün Savarona Yatı'nda kullandığı eşyalar, Osmanlı'nın seçkin kültürüne ait gümüş, tekstil eserler gibi genişçe bir koleksiyon ziyaretçilerin ilgisine sunulmuştur.

Milli Mücadele dönemini yansıtan Atatürk odasında Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının fotoğrafları mevcut olup, Mustafa Kemal’in 1922 yılında İzmit ile ilgili söylediği sözlerin aktarılmış olduğu pano ile Nurettin Paşa’nın Kasr-ı Hümayun önünde askerleriyle çektirdiği fotoğraf dikkat çekmektedir.Müzenin 2022 yılından itibaren yeni teşhir projesi kapsamında yenilenerek Osmanlı dönemine ait kadın erkek giyimi, aydınlatma araçları, saatler, para ve tütün keseleri, Hereke halısı, Karamürsel sepeti gibi eserlerin sergileneceği Atatürk , Redif ve Etnografya Müzesi adı altında ziyarete açılması hedeflenmektedir.